Snackbar, frituur, cafetaria. Het zijn de drie veruit meest voorkomende soortnamen voor frituurspeciaalzaken in ons land. Cafetaria, het klinkt nu heel gewoon, maar is eigenlijk een Spaanse naam. Daarom de vraag: hoezo cafetaria?
Dat de term in ons land in gebruik kwam, is te danken aan Heck’s. Heck’s, later omgedoopt naar Ruteck’s, was de eerste grote horecaformule van ons land. In grote steden exploiteerde Heck’s bijna honderd jaar geleden grootschalige lunchrooms; je kon er eten, drinken en zelfs dansen op live-muziek.
In 1929 belandde de wereld in een diepe economische crisis. De klant kreeg minder te besteden. Als antwoord ontwikkelde Heck’s een horecaconcept voor mensen met een krappe portemonnee; de cafetaria. In 1931 opende het bedrijf in Leiden zijn eerste vestiging. In de cafetaria kon je een slaatje of een broodje kroket eten voor lage prijzen. Bovendien, zo liet Heck’s in advertenties weten, hoefde de klant geen fooien te geven. Nee, friet verkocht Heck’s niet, maar wel sloeg de cafetaria aan. Gevolg: ook andere ondernemers openden cafetaria’s. Vergeefs probeerde Heck’s de term cafetaria juridisch te beschermen; de rechter wees de eis af.
Heck’s verdween door mismanagement en speculatie met onroerend goed in de jaren-1960 van het toneel. De van oorsprong Spaanse term “cafetaria” bleef, terwijl het aantal frietverkopende snackbars en, in Zuid-Nederland, frituren groeide.
Tussen cafetaria’s en snackbars was er oorspronkelijk wel een verschil. Cafetaria’s waren groter, terwijl snackbars nauwelijks tot geen zitplaatsen hadden. In de loop van de tijd verdween het onderscheid. Cafetaria’s, snackbars én frituren groeiden steeds meer naar elkaar toe. Friet en gefrituurde snacks vormen al sinds jaar en dag voor alle drie de bedrijfstypen het kernassortiment.
Ubel Zuiderveld
Foodservicewatcher, vakdeskundige in de consumptie buitenshuis. Sinds 1991 publiceert hij bovendien boeken en artikelen over de frituurcultuur.